પ્રોજેક્ટ યુકેના જીવનમાં સાઉથ એશિયન્સ યોગદાનને પ્રકાશિત કરે છે

• એક્સક્લુસિવ
• બાર્ની ચૌધરી

એશિયન મીડિયા ગ્રુપ (AMG) અને યુનિવર્સિટી ઓફ સાઉધમ્પ્ટન વચ્ચેની ભાગીદારીમાં રમણીકલાલ સોલંકી પાયોનિયર્સ પ્રોજેક્ટનું સત્તાવાર લોન્ચિંગમાં લંડન ખાતેના ભારતીય હાઈ કમિશનર શ્રી વિક્રમ દોરાઇસ્વામી, પ્રોજેક્ટના અધ્યક્ષ અને બ્રેડફર્ડના લોર્ડ કમલેશ પટેલ સહિત 200થી વધુ ખાસ આમંત્રિત મહાનુભાવો, સાથીદારો, શિક્ષણવિદો અને પરિવારોની ઉપસ્થિતીમાં સાઉધમ્પ્ટન યુનિવર્સીટી ખાતે કરવામાં આવ્યું હતું. નરેન્દ્ર મોદીનો “જીવંત પુલ”, જે બ્રિટનને ભારતીય ઉપખંડ સાથે જોડે છે, તે જીવંત છે અને યુકેના સમકાલીન ઇતિહાસમાં યોગદાન આપનારા અગ્રણીઓને આભારી છે એમ સાઉધમ્પ્ટનમાં શ્રોતાઓએ સાંભળ્યું હતું.

પાયોનિયર્સ પ્રોજેક્ટનું લોકાર્પણ કરતા સમારંભના મુખ્ય અતિથિ અને યુકે સ્થિત ભારતીય હાઈ કમિશનર, વિક્રમ દોરાઈસ્વામીએ કહ્યું હતું કે ‘’ભારત અને બ્રિટન વચ્ચે સદીઓ જૂનો સંબંધ છે. દક્ષિણ એશિયાના લોકોને ઘણીવાર બાંગ્લાદેશના ચિત્તાગોંગ જેવા બંદરીય શહેરોમાંથી રસોઈયા તરીકે નોકરી પર રાખવામાં આવ્યા હતા. તે પ્રવાસ ચાલુ રહ્યો અને ટૂંક સમયમાં તેમણે યુકેના જાહેર જીવનમાં યોગદાન આપવાનું શરૂ કર્યું હતું.’’

દોરાઈસ્વામીએ 1892માં સાઉથ એશિયાના પ્રથમ સાંસદ બનેલા દાદાભાઈ નૌરોજીનું ઉદાહરણ આપી આ પ્રોજેક્ટમાં યુનિવર્સિટી ઓફ સાઉથમ્પટનની ભૂમિકાની પ્રશંસા કરી હતી.

શ્રી દોરાઈસ્વામીએ કહ્યું હતું કે “ઇતિહાસ એ ક મહત્વપૂર્ણ શિક્ષક છે. તે આપણને કહે છે કે આપણે ભૂતકાળને કેવી રીતે માનીએ છીએ અને કેવી રીતે માર્ગદર્શન મેળવીએ છીએ. પરંતુ ઇતિહાસ ભૂતકાળમાં છે, અને આપણામાંના જેઓ પ્રગતિ કરવા ઇચ્છે છે તેમના માટે ઇતિહાસ દ્વારા માર્ગદર્શન મેળવવું મહત્વપૂર્ણ છે. જો તમે ખરેખર ભૂતકાળથી માહિતગાર થવા અને ભવિષ્યમાં પ્રગતિ કરવા સક્ષમ બનવા માંગતા હોવ, તો સંબંધ કેવી રીતે બાંધવો જોઈએ તેની ફરીથી મુલાકાત કરવા માટે યુનિવર્સિટી કરતાં વધુ સારી કોઈ જગ્યા નથી. મારા મનમાં, નેતાઓની આગામી પેઢીને સંબોધવા અને તેમના સુધી પહોંચવામાં સક્ષમ હોવાનો વધારાનો ફાયદો પણ છે.”

ઇન્ડિયન બિઝનેસ ગ્રૂપ (IBG) તથા આ પ્રોજેક્ટના અધ્યક્ષ અને બ્રેડફર્ડના લોર્ડ કમલેશ પટેલે આ પ્રસંગે જણાવ્યું હતું કે, “આ જીવંત ઐતિહાસીક પ્રોજેક્ટ ભારત, પાકિસ્તાન, બાંગ્લાદેશ અને શ્રીલંકાના લોકો સહિત બ્રિટિશ એશિયનોના અસંખ્ય જીવનચરિત્રોનું વર્ણન કરે છે, જેમણે બ્રિટનની સામાજિક સાંસ્કૃતિક, બૌદ્ધિક અને આર્થિક પ્રગતિને આકાર આપવામાં ફાળો આપ્યો છે. એમાં કોઈ શંકા નથી કે સાઉથ એશિયાના લોકોએ બ્રિટિશ જીવનશૈલી પર નોંધપાત્ર અસર કરી છે અને આજની તારીખે દરેક બિઝનેસ, દરેક ઉદ્યોગ અને જાહેર જીવનના દરેક ક્ષેત્રમાં પ્રવેશ કર્યો છે. આ રીસર્ચ પ્રોજેક્ટ 1960ના દાયકાથી આજના બ્રિટન સુધીના સામૂહિક સ્થળાંતરની મુસાફરીને રજૂ કરે છે, જેમાં સાઉથ એશિયનોએ જીવનના તમામ ક્ષેત્રોમાં સકારાત્મક યોગદાન આપ્યું છે. હું આશા રાખું છું કે આ કેસ સ્ટડીઝ ભવિષ્યની પેઢીઓને વધુ યોગદાન આપવા માટે પ્રેરિત કરશે.”

આ પ્રોજેક્ટનું નામ AMGના સ્થાપક રમણીકલાલ સોલંકી, CBEના નામ પરથી રાખવામાં આવ્યું છે.  શ્રી સોલંકીએ 1968માં તેમના પત્ની પાર્વતીબેનની મદદથી તેમના ઘરના લિવિંગ રૂમમાંથી AMGના પ્રકાશન સામ્રાજ્યની શરૂઆત કરી હતી. ભારત સરકારે યુકેમાં સ્થાયી થઇ રહેલા સાઉથ એશિયનોની વાતો કહેવા માટે પ્રોત્સાહિત કર્યા હતા. શ્રી રમણીકલાલ સોલંકીએ કહેવાતા ઓનર કિલિંગ સમાન હત્યા કેસને ઉકેલવામાં મદદ કરવા પોતાનો જીવ જોખમમાં મૂક્યો હતો. તે માટે તેમને યુ.કે.ના સત્તાવાળાઓનું સન્માન મળ્યું હતું. તે સમયે કોર્ટે 19 વર્ષની રોકાયા બીબી હજારીની હત્યા માટે અહેમદ ઈસ્માઈલ હજારી અને અલીભાઈ ઈસ્માઈલ હજારીને દોષિત ઠેરવ્યા હતા. જૂન 1971માં અલીભાઈ હઝારીએ તેની પત્ની રોકાયા બીબીને કોઇ સાથે અફેર હોવાનો આરોપ મૂકી તેની હત્યા કરવા માટે £40માં હિટમેનને રાખ્યો હતો.

AMGના ગ્રુપ મેનેજિંગ એડિટર કલ્પેશ સોલંકીએ જણાવ્યું હતું કે, “મારા પિતા રમણીકલાલે પ્રકાશન ‘ગરવી ગુજરાત’ દ્વારા ભારતીય સમુદાયને માત્ર એક અવાજ જ નહીં પરંતુ એક એવો અવાજ આપ્યો હતો જેને આદર આપવામાં આવ્યો હતો અને સાંભળવામાં આવ્યો હતો. અમે પાયોનિયર્સની આવી ઘણી વાર્તાઓ વિશે જાણ કરી છે જેમણે સફળતાનો માર્ગ મોકળો કર્યો અને આજે સમુદાયને જે મોટી સફળતા મળે છે તેનો પાયો નાખ્યો હતો. આ સફળતા યુકેમાં રાજકારણ, શિક્ષણ, મેડિસીન, બિઝનેસીસ અને જીવનના ઘણા પાસાઓમાં દેખાય છે.’’

કલ્પેશ સોલંકીએ જણાવ્યું હતું કે, “ગત માર્ચમાં, અમે વંશીય પ્રતિભા અને વિવિધતાને પ્રોત્સાહન આપતી સંસ્થાઓને માન્યતા આપતા 25મા વાર્ષિક GG2 લીડરશિપ એન્ડ ડાયવર્સિટી એવોર્ડ્સનું આયોજન કર્યું હતું. જેમાં ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાન, ઋષિ સુનક, અમારા મુખ્ય અતિથિ હતા. તે વખતે શ્રી સુનકે કહ્યું હતું કે ‘તે કેટલું નોંધપાત્ર અને કેટલું અવિશ્વસનીય હતું કે તેઓ માત્ર બે પેઢીમાં આ મહાન રાષ્ટ્રના વડા પ્રધાન બની શકે છે.’ અમે દર વર્ષે સફળતાની સેંકડો વાર્તાઓ રજૂ કરીએ છીએ. તેથી, મારા ભાઈ, શૈલેષ, અને હું પાયોનીયર્સને સફળ બનાવતા સારનું અન્વેષણ કરવા અને આ જ્ઞાનને મુક્તપણે શેર કરવા માગતા હતા.”

રસેલ ગ્રુપના વાઇસ ચાન્સેલર, પ્રોફેસર માર્ક સ્મિથે જણાવ્યું હતું કે ‘’યુનિવર્સિટીઓએ સમાજને ઉન્નત કરવામાં મુખ્ય નાગરિક ભૂમિકા ભજવવી જોઈએ. સમાજ વાસ્તવમાં એક સાથે રાખવાની એક રીત એ છે કે તમામ પ્રકારના લોકો સમાજમાં અન્ય લોકોના યોગદાનને સમજે છે. આપણે આટલો સમૃદ્ધ અને વૈવિધ્યસભર સમાજ છીએ, અને વૈશ્વિકીકરણની દુનિયામાં આવું જ બન્યું છે. લોકો વધુ મિશ્ર થવા આવ્યા છે, અને જે સમાજ તે મિશ્રણ લે છે અને તેમાંથી શ્રેષ્ઠ લાભ મેળવે છે અને તે દેશો આગળ આવવાના છે. પાયોનિયર્સ પ્રોજેક્ટે જે કર્યું છે તે એ છે કે ભારતીય ડાયસ્પોરાના લોકોએ સકારાત્મક રીતે અને યુકેને એક રાષ્ટ્ર તરીકે લાભ આપ્યો છે તે મૂલ્ય સંપૂર્ણપણે દર્શાવ્યું છે. તેથી, અમે ખરેખર ખુશ છીએ કે અમે સમાનતા, વિવિધતા અને સમાવેશને અપનાવવાના મૂલ્યોને જોવા અને સમજવા માટે આ યુનિવર્સિટીના શૈક્ષણિક સંશાધનોનો ઉપયોગ કરી શક્યા છીએ.”

આર્ટ્સ એન્ડ હ્યુમેનિટીઝ રિસર્ચ કાઉન્સિલ (એએચઆરસી)ના એક્ઝિક્યુટિવ ચેર પ્રોફેસર ક્રિસ્ટોફર સ્મિથે જણાવ્યું હતું કે ‘’આ પ્રોજેક્ટ એવી સંસ્કૃતિ પર બાંધવામાં આવ્યો છે જે બ્રિટન શેર કરે છે. તેનાથી સૌને પ્રેરણા મળી છે અને UKRI એ ભવિષ્યના પ્રોજેક્ટને કેવી રીતે મદદ કરી શકે છે જે દક્ષિણ એશિયા અને બ્રિટન વચ્ચેની કડી દર્શાવે છે. અમે જેના વિશે વાત કરવા માંગીએ છીએ તેમાંથી એક તે પ્રોજેક્ટનો એક પ્રકાર છે જેનો શ્રી વિક્રમ દોરાઈસ્વામીએ ઉલ્લેખ કર્યો છે, જે આપણા વૈશ્વિક ભવિષ્યને બનાવવા માટે આપણા વૈશ્વિક ભૂતકાળને સમજે છે. હું એ પણ કહેવા માંગુ છું કે આપણી સમકાલીન સંસ્કૃતિનો અભ્યાસ કરવો કેટલું મહત્વપૂર્ણ છે. અમે સર્જનાત્મક અને સાંસ્કૃતિક અર્થતંત્રમાં કામને સમર્થન આપીશું, અને યુકેનું સર્જનાત્મક અને સાંસ્કૃતિક અર્થતંત્ર ડાયસ્પોરા, ભારત અને એશિયન યોગદાન પર ખૂબ જ નિર્ભર છે.”

આ પ્રોજેક્ટને યુકે રિસર્ચ એન્ડ ઈનોવેશન (UKRI) દ્વારા આંશિક ભંડોળ પૂરું પાડવામાં આવ્યું હતું. આ કાર્યક્રમમાં યુનિવર્સિટીના ઈન્ડિયા સેન્ટરની પાંચમી વર્ષગાંઠની પણ ઉજવણી કરવામાં આવી હતી.