બ્રિટનની રાણી કેમિલાએ ભારતીય બ્રિટિશર જાસૂસ અને ટીપુ સુલતાનના વંશજ નૂર ઇનાયત ખાનના નવા પોટ્રેટનું અહીં લંડનમાં રોયલ એર ફોર્સ (RAF) ક્લબમાં અનાવરણ કર્યું હતું. બીજા વિશ્વ યુદ્ધ દરમિયાન બ્રિટનના સ્પેશિયલ ઓપરેશન્સ એક્ઝિક્યુટિવ (SOE) માટે ગુપ્ત એજન્ટ તરીકેના તેમના બલિદાનને આ રીતે સન્માનિત કરાયું છે.
76 વર્ષના ક્વીને ગયા સપ્તાહે મંગળવારે આરએએફ ક્લબના એક રૂમને ઔપચારિક રીતે “નૂર ઇનાયત ખાન રૂમ” નામ આપ્યું હતું અને તે રૂમમાં પોટ્રેટ સ્ટેઇન્ડ-ગ્લાસની બારી સામે લટકાવેલું છે. આરએએફમાં મહિલાઓના પ્રદાનની ઉજવણી કરે છે. તેનું ઉદઘાટન તેની સ્વર્ગસ્થ સાસુ રાણી એલિઝાબેથ-ટુ દ્વારા 2018માં કરાયું હતું.
1942માં નૂર ઈનાયતને SOEમાં ભરતી કરવામાં આવી ત્યારે તેઓ આરએએફની મહિલા સહાયક હવાઈ દળ (WAAF) ની સભ્ય હતી અને જ્યોર્જ ક્રોસ (GC)થી સન્માનિત થનાર WAAFના માત્ર બે સભ્યોમાંની એક બની હતી – એ માટે આપવામાં આવેલો સર્વોચ્ચ પુરસ્કાર સૌથી મહાન વીરતાના કૃત્યો, અથવા અત્યંત જોખમી સંજોગોમાં સૌથી સ્પષ્ટ હિંમત માટે.
“રાણીએ આરએએફ ક્લબમાં નૂર ઇનાયત ખાનના પોટ્રેટનું અનાવરણ કર્યું તે એક ગર્વની ક્ષણ હતી,” બ્રિટિશ ભારતીય લેખિકા શ્રબાની બસુએ જણાવ્યું હતું. “મને તેની ગાથા રજૂ કરવાનું સદભાગ્ય પ્રાપ્ત થયું છે. આ અદભૂત પોટ્રેટ હવે પેઢીઓ સુધી ઘણા યુવક-યુવતીઓ જોશે. નૂરની ગાથા ક્યારેય ભૂલી શકાશે નહીં,” એમ તેમણે જણાવ્યું હતું.
નૂર-ઉન-નિસા ઇનાયત ખાનનો જન્મ 1914 માં મોસ્કોમાં એક ભારતીય સૂફી સંત પિતા અને અમેરિકન માતાને ત્યાં થયો હતો, નૂર તેના શાળાના વર્ષોમાં પેરિસમાં સ્થાયી થયા પહેલા નાની ઉંમરે લંડન ગઈ હતી. બીજા વિશ્વયુદ્ધ દરમિયાન ફ્રાન્સના પતન પછી, તે ઈંગ્લેન્ડ ભાગી ગઈ અને WAAF માં જોડાઈ.
1942 ના અંતમાં, તેણે SOE માં ભરતી કરવામાં આવી હતી – જે યુદ્ધ દરમિયાન જર્મનોએ કબજે કરેલા પ્રદેશોમાં જાસૂસી, તોડફોડ અને જાસૂસી કરવા માટે બનાવવામાં આવી હતી.
