- કૂલેશ શાહ
સ્વતંત્ર દેશ તરીકે ભારતની 75મી વર્ષગાંઠ અને શ્રી અરબિંદોની 150મી જન્મજયંતિ સાથે ઉજવાઇ રહ્યાં છે તે એક સૌભાગ્યપૂર્ણ સંયોગ છે. કવિ, ક્રાંતિકારી, ફિલસૂફ, રહસ્યવાદી, યોગી અને
મહાન ભારતીય ફિલોસોફર ઓરોબિંદો (1872-1950)નો સંદેશ અને કાર્ય વૈશ્વિક સુખાકારી માટે અનન્ય દ્રષ્ટિ પ્રદાન કરે છે.
શ્રી અરબિંદોને ક્યારેય વિશાળ પ્રતિમાઓ, ભવ્ય પ્રોજેક્ટ્સ અથવા તેમના નામની મોટી સંસ્થાઓમાં રસ નહોતો. તેમને તો માત્ર વર્તમાન અંધાધૂંધીમાંથી બહાર આવવા માટે વધુ સારી નવી દુનિયાનું નિર્માણ ઇચ્છતા હતા.
વડા પ્રધાન મોદી કહે છે તેમ ઐતિહાસિક રીતે, તેઓ પ્રથમ ક્રાંતિકારી નેતા હતા. તેમના આધ્યાત્મિક સાથી અને ‘ધ મધર’ તરીકે ઓળખાતા મીરા અલ્ફાસા (1878-1973) સાથે શ્રી અરબિંદોએ પોંડિચેરીમાં શ્રી અરબિંદો આશ્રમની સ્થાપના કરી હતી. શ્રી અરબિંદો સોસાયટી અને ઓરોવિલ, આશ્રમ અને અરબિંદોના શિષ્યોએ વિશ્વભરમાં તેમના જીવનની પુષ્ટિ કરતો સંદેશ ફેલાવ્યો છે.
મીરા અલ્ફાસા દ્વારા 1968માં સ્થપાયેલ ઓરોવિલે હાલમાં 3200 લોકોની વસ્તી ધરાવે છે અને ઓરોવિલ ફાઉન્ડેશન 3,300 એકર જમીન ધરાવે છે. ગેલેક્સી પ્લાન તરીકે ઓળખાતી યોજનામાં 50,000 રહેવાસીઓનો સમાવેશ કરાશે.
અરબિંદોની ફિલસૂફીનો સાર એ છે કે માનવ જાતિના ભાગરૂપે સભાન, આધ્યાત્મિક ઉત્ક્રાંતિ એ માનવજાતને સામનો કરતી કેટલીક સમસ્યાઓનો ઉકેલ લાવવાનો એકમાત્ર રસ્તો છે. આ અટપટા પડકારોમાં હિંસા અને યુદ્ધ, સામાજિક અને રાજકીય અસમાનતા અને અસ્થિરતા અને આપણા નિવાસસ્થાન માટે માનવસર્જિત પર્યાવરણીય ખતરો સામેલ છે, જે પ્રજાતિઓના અસ્તિત્વને જોખમમાં મૂકે છે.
અરબિંદોના પિતા, કૃષ્ણધન ઘોષ, સર્જન અને એંગ્લોફાઈલ હતા. જ્યારે અરબિંદો સાત વર્ષના હતા ત્યારે પરિવાર ઈંગ્લેન્ડ ગયો હતો. અરબિંદોએ લંડનની સેન્ટ પોલ સ્કૂલમાંથી મેટ્રિક કરી કેમ્બ્રિજ ખાતે ક્લાસિકલ ટ્રાઇપોસમાં પ્રથમ વર્ગ મેળવ્યો હતો. તેમણે 1892માં બરોડાના શાસક સયાજીરાવ ગાયકવાડ સાથે બરોડા રાજ્યમાં સેવા આપી હતી. 1907ના સુરત અધિવેશનમાં કોંગ્રેસ પાર્ટીમાં વિભાજન થયા પહેલાથી જ અરબિંદો રાષ્ટ્રીય ચળવળમાં મોખરે હતા. તેઓ બાલ ગંગાધર તિલક અને બિપિન ચંદ્ર પાલ સાથે કહેવાતા “ગરમ દલ” સાથે જોડાયેલા હતા. 1907માં ઓરોબિંદો નેશનલ કોલેજ (હવે જાદવપુર યુનિવર્સિટી)ના આચાર્ય બનવા માટે કલકત્તા ગયા હતાં જ્યાં અલીપુર બોમ્બ કેસમાં ધરપકડ થઈ હતી અને 1909-1910 દરમિયાન એક વર્ષ જેલમાં વિતાવ્યું હતું.
તેઓ મુક્તિના થોડા મહિનાઓ પછી બ્રિટિશ ભારત છોડીને ફ્રેન્ચ પોંડિચેરી ગયા હતા અને યોગાભ્યાસ કરવા માટે રાજનીતિમાંથી ખસી ગયા હતા. 1910થી 1950માં તેમના મૃત્યુ સુધીમાં અરબિંદોએ ધ હ્યુમન સાયકલ, ધ આઇડીયા ઓફ હ્યુમન યુનિટી, એસેઝ ઓન ધ ગીતા, ધ સીન્થેસીસ ઓફ યોગા, ધ સિક્રેટ ઓફ ધ વેદા સહિત અસાધારણ પુસ્તકોની શ્રેણી લખી હતી. તેમણે અંગ્રેજી ભાષાની સૌથી લાંબી કવિતાઓ પૈકીની એક ‘સાવિત્રી’માં 24,000 પંક્તિઓ લખી હતી.
આ વર્ષે શ્રી અરબિંદોની 150મી જન્મજયંતિની ઉજવણી માટે સરકારે એક ઉચ્ચ-સ્તરીય સમિતિની રચના કરી હતી. જેમાં ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાનો મનમોહન સિંહ અને એચડી દેવગૌડા, આઠ કેબિનેટ પ્રધાનો, મુખ્ય પ્રધાનો, રાજ્યપાલો, કલાકારો અને આધ્યાત્મિક નેતાઓ સહિત જીવનના વિવિધ ક્ષેત્રના 53 સભ્યોનો સમાવેશ થાય છે.
ઉદ્ઘાટન મીટિંગમાં બોલતા વડા પ્રધાન મોદીએ શ્રી અરબિંદોના બે પા
સાઓ ‘ક્રાંતિ’ અને ‘ઇવોલ્યુશન’ વિશે વાત કરી હતી. તેમણે ગુજરાતના મુખ્ય પ્રધાન તરીકે શ્રી અરબિંદોના પ્રતિષ્ઠિત શિષ્ય કિરીટ જોશી સાથેની ચર્ચાઓને પ્રેમપૂર્વક યાદ કરી હતી.
(યુકે સ્થિત, શ્રી અરબિંદો ટ્રસ્ટના સ્થાપક ટ્રસ્ટી કુલેશ શાહ શ્રી અરવિંદો અને માતાના ભક્ત છે અને ટ્રસ્ટના અધ્યક્ષ છે. ટ્રસ્ટના ઉદાર સમર્થનથી લંડનની SOAS યુનિવર્સિટીએ છેલ્લા ચાર વર્ષથી ‘આધુનિક ભારતીય તત્વજ્ઞાન’ પર મોડ્યુલ ઓફર કર્યા છે. જેમાં શ્રી અરબિંદો અને માતાના ઉપદેશો પર વિશેષ ધ્યાન આપવામાં આવ્યું છે. શ્રી કૂલેશ શાહ, લંડન ટાઉન હોટેલ્સના સીઈઓ છે.)
